ارزیابی مؤلفه ها و ساختار عاملی خودکارآمدی پژوهشی در دانشجویان تحصیلات تکمیلی

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی خودکارآمدی پژوهشی در دانشجویان و بررسی نقاط قوت و ضعف آنها در این زمینه انجام شد. روش پژوهش از نوع ارزشیابی بود و برای ساخت پرسشنامه از روش تحلیل عاملی استفاده شد. نمونه شامل 300 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد بود که از بین شش دانشکده به شیوه نمونه‌گیری سهمیه‌ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه خودکارآمدی پژوهشی (RSE) بی‌اسچک، بی‌شاب و گارسیا و پرسشنامه علاقه به اجرای پژوهش (IRQ) بی‌اسچک و بی‌شاب بود که به‌طور همزمان اجرا شد. روایی محتوایی با استفاده از نظر متخصصان و روایی سازه‌ای با استفاده از تحلیل عاملی تأیید شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی به روش عامل‌یابی عناصر اصلی نشان داد که چهار عامل قابل استخراج است و 65/0 از واریانس خودکارآمدی پژوهشی را تبیین می‌کند. یافته مربوط به روایی همگرا ضریب همبستگی 44/0 بین پرسشنامه خودکارآمدی پژوهشی و علاقه‌مندی به اجرای پژوهش را نشان داد. همبستگی درونی ضریب آلفای بالایی را هم برای خودکارآمدی پژوهشی کلی (97/0) و هم برای عاملها (از 75/0 تا 95/0) نشان داد. نتایج ارزشیابی از مؤلفه‌های خودکارآمدی پژوهشی نشان داد که دانشجویان در برخی مهارتها همچون نمره کلی خودکارآمدی پژوهشی، انجام دادن وظایف اولیه پژوهشی و توانایی همکاری در پژوهش از توانایی متوسط و در مهارتهای توانایی اجرای پژوهش و توانایی تحلیل و ارائه نتایج پژوهش از توانایی بالایی برخوردارند. همچنین، بین مؤلفه‌های خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان تفاوت معناداری مشاهده شد. بین دانشجویان دانشکده‌های مختلف از نظر توانایی ادای وظایف اولیه پژوهش، اجرای پژوهش و توانایی تحلیل و ارائه نتایج پژوهش تفاوت معنا‌داری وجود داشت. لازم است در خصوص افزایش مهارتهایی همچون همکاری در پژوهش و ادای وظایف اولیه پژوهش، سیاستگذاری و آموزشهایی صورت گیرد. همچنین، توصیه ‌می‌شود از مقیاس خودکارآمدی پژوهشی رواسازی‌ شده برای سنجش میزان خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان استفاده شود.